FORGOT YOUR DETAILS?

Polonya, resmi olarak Polonya Cumhuriyeti, Orta Avrupa'da bir ülkedir. 312.696 km²'lik bir alanı kapsayan, voyvodalık adı verilen 16 idari bölgeye bölünmüştür. Polonya 37,7 milyon nüfusa sahiptir ve Avrupa Birliği'nin en kalabalık beşinci üye ülkesidir. Varşova, ülkenin başkenti ve en büyük metropolüdür. Diğer büyük şehirler arasında Kraków, Wrocław, Łódź, Poznań, Gdańsk ve Szczecin bulunur.

Polonya, ılıman bir geçiş iklimine sahiptir ve toprakları, kuzeyde Baltık Denizi'nden güneyde Sudeten ve Karpat Dağları'na uzanan Orta Avrupa Ovası'ndan geçmektedir. Polonya'nın en uzun nehri Vistula'dır, Polonya'nın en yüksek noktası Karpatlar'ın Tatra sıradağlarında yer alan Rysy Dağı'dır. Ülke, kuzeydoğuda Litvanya ve Rusya, doğuda Beyaz Rusya ve Ukrayna, güneyde Slovakya ve Çek Cumhuriyeti ve batıda Almanya ile sınır komşusudur. Ayrıca ülke Danimarka ve İsveç ile deniz sınırlarını paylaşıyor.

Tarihte Polonya

Polonya Krallığı 1025'te ortaya çıktı ve 1569'da Litvanya ile uzun süredir devam eden ilişkisini pekiştirerek Polonya-Litvanya Topluluğu'nu oluşturdu. 1791'de Avrupa'nın ilk modern anayasasını benimseyen benzersiz bir liberal siyasi sistemiyle, o zamanlar Avrupa'nın en büyük güçlerinden biriydi. Ülkenin 18. yüzyılın sonunda komşu devletler tarafından paylaşılması ile Polonya’da Müreffeh Altın çağ da sonlanmış oldu. 1918'de ise İkinci Polonya Cumhuriyeti olarak bağımsızlığını yeniden kazandı. Eylül 1939, Polonya'nın Alman-Sovyet işgali, Holokost ve milyonlarca Polonyalının ölümüyle sonuçlanan II. Dünya Savaşı'nın başlangıcı oldu. Küresel Soğuk Savaş'ta Komünist Blok'un bir üyesi olarak Polonya Halk Cumhuriyeti, Varşova Paktı'nın kurucu imzacılarından biriydi. Dayanışma hareketinin ortaya çıkışı ve katkılarıyla komünist hükümet feshedildi ve Polonya 1989'da demokratik bir devlet olarak yeniden kendini kurdu.

Gelişmiş Bir Avrupa Ülkesi Olarak Polonya

Polonya, Sejm ve Senato'dan oluşan iki meclisli yasama organı ile parlamenter bir cumhuriyettir. Gelişmiş bir pazar ve yüksek gelirli bir ekonomidir. Bir orta güç olarak kabul edilen Polonya, GSYİH'ye (nominal) göre Avrupa Birliği'nin altıncı en büyük ekonomisine ve GSYİH'ya (SAGP) göre beşinci büyük ekonomiye sahiptir. Yüksek yaşam standartları, güvenlik ve ekonomik özgürlüğün yanı sıra ücretsiz üniversite eğitimi ve evrensel bir sağlık sistemi sağlar. Ülkede 15'i kültürel olmak üzere 17 UNESCO Dünya Mirası Alanı bulunmaktadır. Polonya, Birleşmiş Milletler'in kurucu üye ülkesi olmasının yanı sıra Dünya Ticaret Örgütü, NATO ve Avrupa Birliği'nin (Schengen Bölgesi dahil) bir üyesidir.

Polonya, bölgedeki (gelirlere göre) en büyük 500 şirketin yaklaşık yüzde 40'ının yatırımlarını çekmesinin yanı sıra yüksek bir küreselleşme oranıyla Orta Avrupa'da bölgesel ekonomik liderdir. Ülkenin en büyük firmaları, Varşova Menkul Kıymetler Borsası'nda işlem gören WIG20 ve WIG30 endekslerini oluşturmaktadır. Polonya Ulusal Bankası tarafından hazırlanan raporlara göre, Polonya'daki doğrudan yabancı yatırımların değeri 2014 sonunda yaklaşık 300 milyar PLN'ye ulaştı. Merkezi İstatistik Ofisi verilerine göre, 2014 yılında 3.194 yabancı kuruluşta hissesi olan 1.437 Polonyalı şirket vardır.

Polonya’da İklim

Polonya'nın iklimi ılıman geçişlidir ve kuzeybatıda okyanus ikliminden güneydoğuda karasal iklime kadar değişkenlik gösterir. Dağlık güney kenarları, bir dağ iklimi içinde yer almaktadır. Polonya iklimi, Temmuz ayında yaklaşık 20 °C (68.0 °F) ortalama sıcaklıkla sıcak yazlar ve Aralık ayında ortalama -1 °C (30.2 °F) olan orta derecede soğuk kışlar ile karakterize edilir. Polonya'nın en sıcak ve en güneşli bölgesi güneybatıdaki Aşağı Silezya'dır ve en soğuk bölgesi, iklimin İskandinavya ve Sibirya'dan gelen soğuk cephelerden etkilendiği Podlaskie eyaletindeki Suwałki'nin kuzeydoğu köşesidir. Yağışlar yaz aylarında daha sık görülür ve en yüksek yağış Haziran'dan Eylül'e kadar olan dönemde gerçekleşir.

Bilim Teknoloji ve Eğitim

Tarih boyunca, Polonya halkı bilim, teknoloji ve matematik alanlarında önemli katkılarda bulunmuştur. Belki de bu teoriyi destekleyen en ünlü Polonyalı, evrenin merkezine Dünya yerine Güneş'i koyarak Kopernik Devrimi'ni tetikleyen Nicolaus Copernicus'tur (Kopernik) Ayrıca, onu ekonominin öncüsü yapan bir para teorisi türetmiştir. Copernicus'un başarıları ve keşifleri, Polonya kültürünün ve kültürel kimliğinin temeli olarak kabul edilir.

Polonya'nın yükseköğretim kurumları; geleneksel üniversitelerin yanı sıra teknik, tıbbi ve ekonomik kurumlar, yaklaşık on binlerce araştırmacı ve personel istihdam etmektedir. Yüzlerce araştırma ve geliştirme enstitüsü vardır. Ancak 19. ve 20. yüzyıllarda birçok Polonyalı bilim insanı yurt dışında çalıştı; bunların en önemlilerinden biri, hayatının büyük bir bölümünü Fransa'da geçiren fizikçi ve kimyager Maria Skłodowska-Curie idi. Curie Radyum ve Polonyum elementlerinin keşfinin yanı sıra, radyoaktivitenin keşfi ile öncü bir bilim kadını olarak tarihe adını yazdırdı. Marie Curie Nobel ödülü alan ilk kadındır ve hem fizik alanında hem kimya alanında olmak üzere iki tane ödülü olan ilk bilim insanıdır. Curie 1925'te Polonya Radyum Enstitüsü'nü kurdu.

20. yüzyılın ilk yarısında Polonya gelişen bir matematik merkeziydi. Seçkin Polonyalı matematikçiler, Lwów Matematik Okulu'nu (Stefan Banach, Stanisław Mazur, Hugo Steinhaus, Stanisław Ulam ile birlikte) ve Varşova Matematik Okulu'nu (Alfred Tarski, Kazimierz Kuratowski, Wacław Sierpiński ve Antoni Zygmund ile birlikte) kurdu. Aralarında Benoit Mandelbrot, Leonid Hurwicz, Alfred Tarski, Joseph Rotblat ve Nobel Ödülü sahibi Roald Hoffmann, Georges Charpak ve Tadeusz Reichstein'ın da bulunduğu çok sayıda matematikçi, bilim adamı, kimyager veya ekonomist, tarihi değişimler nedeniyle göç etti. 1930'larda matematikçi ve kriptolog Marian Rejewski, Müttefiklerin Enigma kodunu kırma çabalarının temelini oluşturan Şifreleme Bombasını icat etti.

1364 yılında Casimir III tarafından Kraków'da kurulan Jagiellonian Üniversitesi, Polonya'da kurulan ilk yükseköğrenim kurumudur ve halen faaliyette olan en eski üniversitelerden biridir. Polonya'nın 1773'te kurulan Milli Eğitim Komisyonu (Komisja Edukacji Narodowej), dünyanın ilk devlet eğitim bakanlığıdır.

Polonya'da, teknik, tıbbi, ekonomik, ziraat, pedagojik, ilahiyat, müzik, denizcilik ve askeri fakültelere sahip 500'den fazla üniversite düzeyinde kurum bulunmaktadır. Varşova Üniversitesi ve Varşova Politeknik, Wrocław Üniversitesi, Poznań'daki Adam Mickiewicz Üniversitesi ve Gdańsk'taki Teknoloji Üniversitesi en önde gelenler arasındadır. 2018'de, Ekonomik İşbirliği ve Kalkınma Örgütü tarafından koordine edilen Uluslararası Öğrenci Değerlendirme Programı, Polonya'nın eğitim sistemini OECD ortalamasının üzerinde buldu; çalışma, Polonya'daki öğrencilerin akademik olarak çoğunun OECD ülkesinden daha iyi performans sergilediğini gösterdi.

TOP